دادخواست الزام به تنظیم سند خودرو؛ راهکار قانونی برای احقاق حق
مقدمه
خرید و فروش خودرو یکی از رایج‌ترین معاملات در ایران است، اما در بسیاری از موارد، خریدار با مشکلی جدی روبه‌رو می‌شود: فروشنده از انتقال رسمی سند خودرو به نام او خودداری می‌کند. در چنین شرایطی، تنها راهکار قانونی، تنظیم دادخواست الزام به تنظیم سند خودرو در مراجع قضایی است. در این مقاله، با بررسی ابعاد حقوقی این دادخواست و روند رسیدگی به آن بر اساس قوانین کنونی ایران، مسیر قانونی احقاق حق خریداران خودرو را بررسی خواهیم کرد.
مفهوم «الزام به تنظیم سند رسمی خودرو»
بر اساس ماده ۲۲ قانون ثبت اسناد و املاک، سند رسمی، سندی است که در اداره ثبت اسناد یا دفترخانه رسمی با رعایت مقررات قانونی تنظیم می‌شود. گرچه مطابق عرف بازار، خریداران با امضای قولنامه یا مبایعه‌نامه اقدام به معامله خودرو می‌کنند، اما تا زمانی که سند رسمی به نام خریدار در دفترخانه ثبت نشود، مالکیت او از نظر قانونی کامل نیست.
بر همین اساس، در صورتی که فروشنده علی‌رغم انجام معامله از تنظیم سند رسمی خودداری کند، خریدار می‌تواند با تنظیم دادخواست الزام به تنظیم سند رسمی خودرو، از طریق دادگاه، وی را ملزم به انجام این انتقال نماید.
شرایط لازم برای طرح دعوای الزام به تنظیم سند خودرو
برای تنظیم و تقدیم دادخواست الزام به تنظیم سند خودرو، خریدار باید شرایط زیر را احراز کند:
- وجود قرارداد یا مبایعه‌نامه معتبر
قرارداد خرید خودرو باید دارای امضا، تاریخ، مشخصات طرفین، مشخصات خودرو و مبلغ معامله باشد. - پرداخت کامل یا اثبات تعهد پرداخت ثمن معامله
خریدار باید ثابت کند که مبلغ توافق‌شده را به فروشنده پرداخت کرده یا پرداخت آن در موعد مقرر انجام خواهد شد. - وجود تعهد به تنظیم سند در قرارداد
اگر در قرارداد صراحتاً ذکر شده باشد که فروشنده متعهد به تنظیم سند است، این موضوع به نفع خریدار خواهد بود. - عدم وجود مانع قانونی برای انتقال سند
مانند رهن بودن خودرو، بازداشت بودن خودرو از سوی مراجع قضایی یا انتظامی، یا فقدان مدارک مالکیت.
مراحل تنظیم دادخواست الزام به تنظیم سند خودرو
- تهیه مدارک لازم
- اصل یا کپی برابر اصل مبایعه‌نامه
- کارت ملی و شناسنامه
- برگه احراز هویت
- گواهی پرداخت یا رسید بانکی
- در صورت وجود، استعلام از راهور یا ثبت سند
- تنظیم دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی
در دادخواست باید به صراحت عنوان شود که خواهان (خریدار) تقاضای صدور حکم بر الزام خوانده (فروشنده) به تنظیم سند رسمی انتقال خودرو دارد.
- ارجاع به دادگاه حقوقی صالح
دادگاه محل اقامت خوانده یا محل وقوع عقد، صالح به رسیدگی است. در صورتی که ارزش خودرو کمتر از 100 میلیون تومان باشد، دادگاه صلح صلاحیت دارند.
- بررسی مستندات و دفاعیات طرفین توسط دادگاه
در صورت احراز صحت معامله و عدم وجود مانع قانونی، دادگاه حکم به نفع خریدار صادر می‌کند.
نکات حقوقی مهم در این دعوا
- حکم الزام به تنظیم سند قطعی و لازم‌الاجرا است، و در صورت عدم حضور داوطلبانه فروشنده در دفترخانه، با دستور اجرای احکام دادگستری، الزام عملی خواهد شد.
- اگر فروشنده خودرو را به شخص دیگری نیز فروخته باشد، ممکن است موضوع انتقال مال غیر یا حتی کلاهبرداری نیز مطرح شود که ابعاد کیفری خواهد داشت.
- در صورتی که فروشنده فوت شده باشد، دادخواست باید علیه وراث یا نماینده قانونی ایشان مطرح شود.
نتیجه‌گیری
در صورتی که پس از خرید خودرو. فروشنده از تنظیم سند رسمی خودداری کند. مراجعه به دادگاه و طرح دعوای الزام به تنظیم سند خودرو تنها مسیر قانونی برای احقاق حق خریدار خواهد بود. آشنایی با فرآیند حقوقی و تهیه مستندات کامل، شرط موفقیت در این دعواست. پیشنهاد می‌شود برای تسریع و دقت در پیگیری حقوقی، از مشاوره یک وکیل مجرب بهره‌مند شوید.
